هواداران استاد ایرج رحمانپور

سلطان آواز محلی ایران، موسیقی لکی و لری خرم آبادی

هواداران استاد ایرج رحمانپور

سلطان آواز محلی ایران، موسیقی لکی و لری خرم آبادی

استاد ایرج رحمانپور مردی که برای قوم لر می خواند

استاد ایرج رحمانپور مردی که برای قوم لر می خواند 

موسیقی لری از غنای زیادی برخوردار بوده و نسبت به دیگر جنبه های فرهنگی قوم لر، کمتر دچار دگرگونی شده است. به طوری که هنوز ساز های الکترونیکی(اُرگ و..) و غربی نتوانسته اند به موسیقی لری راه پیدا کرده و اصالتش را از آن بگیرند و هنوز کمانچه، سرنا و دهل، نی، تنبور و...حرف اول را در موسیقی لری میزند. از جهتی موسیقی فاخر باید قدیمی نشود و نسل های کنونی و آینده نیز به راحتی بتوانند با آن انس بگیرند که موسیقی لری می تواند به این امر مهم نیز دست یازد. اساتید فراوانی برای موسیقی لری تلاش کرده اند و هم اکنون نیز  بزرگان زیادی در تعالی موسیقی لری می کوشند .

استاد ایرج رحمانپور یکی از معدود خواننده ها و شاعران لر است که در بتن آهنگ ها و اشعارش  به مسائل اجتماعی و قومی قوم لر اشاره می کند و جدا از صدای سوزناک و موسیقی اصیلی که به کار می گیرد اشعاری که می سراید و می خواند بسیار زیبا ست.

به طور کلی می توان گفت تنها هنر مند و خواننده ای که برای کل قوم لر(جدا از مرزبندی استانی می خواند استاد ایرج رحمانپور است. به طوری که در جایی به سوگ استاد حسین پناهی شاعر و هنر پیشه لر که از اهالی یاسوج است، می نشیند و در جایی دیگر برای مرحوم حسین شیدایی بازیگر لر، می خواند و بسیار مصادیق دیگر...

اما آهنگ شعر(سرزمینم)که شعرش نیز سروده خود استاد است از ویژگی های منحصر بفردی برخوردار است که از چند جهت باید مورد تامل  قرار گیرد.

اول اینکه استاد ایرج رحمانپور در این شعر به مرز بندی و جدایی مناطق لر نشین اشاره و غم و اندوه مردم لر را بیان می کند. دوم اینکه در این شعر به نام کوهها و مکانهایی اشاره می کند که هرکدام در گوشه ای از جغرافیای مردم لر پراکنده اند، کوه دنا در کهگیلویه و بویر احمد، گرین در بین شهر های نور آباد، بروجرد، الشتر و نهاوند، دریاچه گهر در اشترانکوه، کوه الوند در همدان و نیز کبیر کوه در لرستان و ایلام  هر کدام از مناطقی است که در این شعر مورد توجه قرار گرفته است و نیز در آخر شعر  نوید سربلندی و اعتلای قوم لر را اینچنین می خوانیم:

دار صد جا بُرسم هم مئکه وانو

باد دُئورو مئزنش وه برزی آسو 

خُورموه خرم موه یه روزگارئ

دل ایلام شاد موه وا نو بهارئ

کو الون آومئکه برفئا نثاری

کل شادی مئزنن د بختیاری

و بر ریشه ئ درخت شاخسار بریده ام جوانه ای نو خواهد رویید

نسیم دوران نوازشش خواهد کرد بر بلندای افق بر گذر زمان

روزگاری خرم آباد همچو نامش خرم می شود

وبا وزش باد نوبهار دل ایلام شاد میشود

برف های چندین ساله ئ الوند ذوب خواهندشد

و هلهله شادی در سرزمین بختیاری طنین انداز می شود

 ********************

سرزمینم، سرزمینم، کُت کُته انونشینم

چی کویا با، چی کویا با، زخمی اما سر  و بالا

چی دنا افتو بئیر بئر کُ و یارُ

چی گهر بسپار وخاطر شُر بارُ

چی گرین طاقت بئار برف نثارُ

چی کوئر بو و پناه بچه مئارُ

سرزمینم، سرزمینم..

چی بلی با،چی بلی با، کُت کُته انو نشینم

چُمته ره ون د شوگار، تش تژگا حونه ئا ژار

سا خسه شئکتی گائار، ترم رئا دیر بیمار

یار دیر سُفره حالی سال نئوار

 

رمرمه رامشگرونه سینه بلگ ؤ پنجه بارُ

دار صد جا بُرسم هم مئکه وانو

باد دئورو مئزنش وه برزی آسو 

 سرزمینم، سرزمینم، کُت کُته انونشینم

خورموه خرم موه یه روزگارئ

دل ایلام شاد موه وا نو بهارئ

کو الون آومئکه برفئا نثاری

کل شادی مئزنن د بختیاری

سلیمان میرزاپور

خوتِ زه ئی وِ کیچه چپ بی صدائی

خوتِ  زه ئی وِ کیچه چپ بی صدائی

شاعر : ایرج رحمانپور

کیچه چپ بی صدائی

گُتَمِت سوز سوآری شونه میکه یال اسبت لیسک اُفتآو 

دشتیا حُشکِنه کِردِم وا گُمَل سیرآو برفآو

خینه دل حردِم  و شَشتم دِ چَشِت بچه میارو

سیت گوتِم بیت قِشنگِ پاکیِ ویر سر وِ حارو

دِ روزِ نَوَردِت وا سازِ شامیرزا 

چنو ناله کِردِم که  سنگ هم وریسا

دییِم که شقایق داغ هاوِ سخونِش

وا  مِرژِ اِنگ تَکَنِم دِ زِمِسونش

وِ دورِش تَجیر بهارو کِشییم

هَمیل و مَمیلن نِهاش  سر بُرییم

مِه او غم سرونه که مردِم میحَنِن سرِ قورِسونیا

کِردِمِش وِ بیتی که دِ روزِ شادی بوحونَن جَوونیا 

وِ ری دِنِ کویا مه تا آسِمونیا شادیانِ حَنِم

دِ شُو گریوَت دَسِتِ وِ دَسِ آساره رَسَنِم

شُوئی که تا صو پُوقه تیلا می یوما تو بارکِردِنِت بی

بیتِم وا نِهاد بی تور مالگه  خونِ دشتی می پرسی 

 نه جائی نُوإشتیم نه حَنیم دِ جائی

خوتِ  زه ئی وِ کیچه چپ بی صدائی 

 

وبلاگ لرسو

حِناسِه سرد کوم ایل ها دِ سینَت اور؟

 

 

 شاعر:ایرج رحمانپور  

حِناسِه سرد کوم ایل ها دِ سینَت اور؟ 

 

چنو دم سرد و سرگردو می زنی آسِمونِ دور 

 

نه والا می زنی تا چَش دِ آوی آسِمونِ سیربا 

 

نه موئی تَمِتونی تا قِشَنگی تافده آوریزیا سرازیربا  

نه می تیچای نه می واری   

خَوَر د ماریا شونِ ضحاکِ کوم زِمی داری؟  

ای یار مِه دلدار مِه هم گل و هم بهارِ مِه  

بَتَکُه گِرری گردِ  پا ری یخ بنِ نسارِ مِه  

ری بال بادِ بی اَمو تا ناکُجایا بی نشو  

تیچِسِّ مَه دِ هیچیسّو سیل کو وِ روزگارِ مِه  

ای نازنینِم نازنینِ سیرآو خینِم نازنین  

مِه خاکِسارِ سایَه سر تو مَسِ برآفتِو نشین  

گِرری دِ سرِگشت و سیل ویر وِ مِحالِم بَکِه میل  

تُوزی که وِر میسَه وِ راس دِ زیر پایا خوت بِیین  

ای جونِ مِه ای جونِ مِه هم درد و هم درمونِ مِه  

دَس دِ اَوارِ دلَ بَکَش کم دلِمِ تو دی وِ تَش  

ویروِه خرآوَهم گُم بَنی بی سر بیین سامونِ مِه 

 

سیل کو تو کِزِه شونِ مِه آباد بَکُو ویرونِ مِه 

از ترانه های آلبوم آینه اشک

متن ترانه به لهجه لری:

تو که اومای آو گُشِس دِ چش چشمه

خنِسی دار پُر دِ گل پلپیچ بیه دِ رنگ و رشمه



تو کلیل زالنه اُوریانه داری

تو تونی داغ دِ دل زِمی درآری

تو خور داری دِ خآو بچه سویا

تو بلدی طور کوچ سی پریسکیا

تل حُشک سر دار نومِتِ دونه

مل بی لیز مینه مُشتت میکه لونه

برگ گل راز تونه داره دِ دامو

پی زِنو دینه دِ مالگه طور پامو

تاوسو دِ زیر سایت می کنه خآو

تو تونی برف نسارِ بکنی آو

گِر گِر آوت تش تشنه می نشونه

لووه لووه دار بیمار می لوونه

صو سحر دِ شوق تو خروس موحونه

لووه لووه دار بیمار می لوونه

ایل وبار وا میل مالگت ایل می رونه

متن ترانه به زبان پارسی

تو که آمدی آب را به چشم چشمه ها گشودی

خنده ات گلها و درختان را پر از گلهای رنگارنگ نمود

کلید غل و زنجیر ابرها در دست توست

تو می توانی زمینهای تشنه را سیراب کنی

تو از خواب نوزادان و بچه های کوچک باخبری

تویی که مسیر کوچ پرستو ها را می شناسی

شاخه ی خشک درخت نام تو را می داند

پرنده ی بی آشیان و بی پناه در میان دستان تو لانه می کند

برگ گل راز تو را در دامن دارد

پی زنان در منزلگاه قدیمی ایل رد ما را یافته اند

تابستان زیر سایه ی تو به خواب می رود.

تو می توانی برفهای سایه ساران را آب کنی

جرعه جرعه آب نوشیدنت آتش تشنه را خاموش می کند

لالایی های تو برای دردهای بیمار تسکین است

صبحگاهان خروسکان به شوق تو آواز می خواند

لالایی های تو برای دردهای بیمار تسکین است

ایل به عشق رسیدن به منزلگاه تو کوچ می کند

متن نغمه ی "سرزمینم"

سرزمینم سرزمینم کُت کُت اّنو نشینم

چی کویا با زخمی امٌا سر وه بالا

چی دِنا اّفتو ِبیرِ بّر کو و یارو

چی گهِرِ بسپار وه خاطر شُرِ بارو

چی گِری طاقت بیار برف نسارو

چی کوور بو وِ پناه بچه میارو

سرزمینم سرزمینم چی بلی با

کُت کُت انو نشینم چی بلی با

چومت ر ون د شوگار تش تژگاه حونه یا ژار

سا خس شکت گویار ترم ریا دیر بیمار

یار دیر سفره حالی سال نه وار

.لیز گرم مل زخمی د زمسو

رم رم رامشگرونه سینه برگ و بنجه بارو

دار صد جا برسم هم میکه وا نو

باد دورو میزنش د برزی



ترجمه ی پارسی متن نغمه ی سرزمینم

سرزمینم سرزمینم تکه پاره شده غمگین نشینم

چون کوهها باش زخمی اما سربلند

چون کوه دنا آفتاب را بگیر و بین یاران تقسیم کن

مانند گهر بخاطر بسپارشر شر باران را

چون گرین طاقت بیاربرفهایی را که آفتاب نمی گیرند

مانند کبیرکوه پناهگاه زنان نازا باش

سرزمینم سرزمینم چون بلوط باش

تکه پاره غمگین نشینم چون بلوط باش

مشعل راه شبگرد های گمگشته

آتش آتشگاه خانه های فقرا

سایه پرپشت برای زمان خستگی گاویار باش

دوست کهنه سفره های خالی سالهای قحطی

سرزمینم درخت صد تکه تکه شده ام

متن نغمه ی "تونه می نویسم"

متن اصلی تونه می نویسم:

تونه می نویسم تونه می نویسم تونه می نویسم

و ری سین و ری چو مینّ تنه دسم

تونه می نویسم

دِ چالی و برزی دِ کو و بیابو و هرجا برسم

تونه می نویسم تونه می نویسم تونه می نویسم

دِ رّتِه دِ منه دِ بینه دِ نوینه دِ خآو و بیاری

تونه می نویسم تونه می نویسم تونه می نویسم

اگر پا پیا بام یا دِ زیر پام

با اُزین طلایی مینه نوسواری

تونه می نویسم و هر جا که سوزه و هر جا ریینه

و ری بازو او یل که سر دل جمنه

که سایه ش سنینه که زور دار رمنه

لارش آهنینه تونه می نویسم

و هر جا که پاکّ و هر جا سفیده

و ری پشنی اسبی که حوگه سوارش سفرِ امیده

و ری بال پرواز و ری اوج آواز

و اُچه که دسی درینه میکه واز

تونه می نویسم

متن نغمه ی لکی

متن نغمه ی لکی "بینه خراوه" از استاد ایرج رحمانپور، سلطان آواز محلی ایران.


استاد ایرج رحمانپور


لازم به ذکر است که بیشتر اصطلاحات و مصراع های این ترانه برگرفته از نغمه های(مور) محلی استان های لکستان و لرستان است که زنان در مراسمات عزا و سوگواری آنها را به صورت دسته جمعی با سوز دل می خوانند. متن این نغمه با شنیدن نوای استاد ایرج رحمانپور به نگارش در آمده و به ویرایش های بعدی نیازمند است. امید است کاستی های نهفته در متن تایپ شده زیر را در قسمت پیشنهادات بنگارید.


کمر کو مخار راکم کردیه بن

بی خم چوزانی مه خم گیانم سن


کِزِه برفه لویل و روی راخه وه


دنگه دوس نمای ژه ایلاخه وه


بیلا بواره زویخ ا چاوانم

 تابوه رنگ رشمه سرتاپاوانم

بیلا باواری زویخ آوه جرگم بتکو ار بان سیاتی برگم


ـاران خمین دل و هوله و

 ـبینه قراول سرای چوله و

ـزمین تم و توز  اسمون تاره و

 ـترم روژوکول روزگاره و

وا پیچیا و بان پرده ترمه و

دنگ شینه مای شین و شرمه و

(منبع: نسخه اصلی ح - م )



در سراسر نغمه ی "بینه خراوه" موج غصه و غم در صدای استاد ایرج رحمانپور دیده می شود. غم برف های لوله شده که توسط باد مزاحم زمانه بر روی کوهی خشک و شنی طرد شده اند و شنیده نشدن نوای دل نشین دوست زخمی است که بر دل ترانه سرایان کهن "مور" جای خوش کرده است. در ادامه ی ترانه شدت و فراوانی ریزش اشک از چشم های غم زده خواسته شده تا بوسیله ی آن تمامی وجود انسان رنگین شود.


هوای ابری و غبار آلود زمین و در کنار آن آسمان تیره و تار، به نظاره نشستن حمل تابوت زندگی بر روی شانه های سرد و خشن روزگار و در نهایت شنیدن صدای شرمین گونه ی شیون زنان لک، فراتر از تمامی دلتنگی های پیشین، ظلم هویدای زمانه را نمایان می کند.


با سپاس فراوان از خانم س. قبادی از اهالی شهرستان لک نشین کوهدشت.

و همچنین yasvahshe4@yahoo.com